İş hukuku çalışanların haklarını güvence altına alırken işverenle işçi arasında dengeyi kanunlar ile sağlamaktadır.
İş yerinde adaletin korunması ve çalışma koşullarının iyileştirilmesini amaçlamaktadır. Çalışma hayatındaki birçok önemli unsuru kapsayan iş hukuku sözleşmelerin düzenlenmesi, fazla mesai, yıllık izinler gibi hakları güvence altına almaktadır. İş ilişkilerinin düzenlenmesinin yanı sıra işverenlerin yükümlülüklerini net şekilde belirlemektedir.
İş Hukukunda İşçinin Hakları
Bursa İş hukuku kapsamında işçilerin birçok temel hakkı vardır. Haklar iş güvencesi, yıllık izin, çalışma saatleri, kıdem tazminatı, ücret şeklindeki konuları kapsamaktadır. İşçilerin haklarını koruma altına alarak iş yerinde adil çalışma düzeni sağlamayı amaçlamaktadır.
İşçiler iş kanunu ve ilgili mevzuatla güvence altına alınan haklarını kullanarak güvenilir ortamda çalışmaktadır. İşçiler işveren veya çalışanlar tarafından sistematik baskıya, ayrımcılığa veya tacize maruz kaldığında hukuki yollara başvurmaktadır. Kanuna göre işveren işçilere eşit davranmak zorundadır aralarında ayrım yapamaz.
Yıllık izinleri kanunla güvence altına alınmaktadır çalıştığı süreye göre izin günleri değişmektedir. Bir yılını doldurduğunda 14 gün yıllık ücreti izin söz konusudur. İş güvencesi kapsamında haksız şekilde çıkarıldığını düşünüyorsa işe iade davası açabilmektedir.
İşçi-İşveren İlişkilerinde Arabuluculuk
İş hukuku kanunlarla düzenlenmektedir, Türkiye’de 4857 sayılı kanun devrededir. İşçi işveren ilişkileri kapsamında düzenlemeler buna göre yapılmaktadır. İlişkilerde yaşanan uyuşmazlıkların çözümünde arabuluculuk rol oynamaktadır.
İşten çıkarma başta olmak üzere iş güvenliği ve ücret hatta çalışma koşulları anlaşmazlıklarında kullanılmaktadır. Aslında hukukta önemli mekanizma olarak öne çıkmaktadır. Hızlı, az maliyetli, gizli çözüm yöntemi olarak taraflar arasındaki sorunların çözümünde avantajlar sunmaktadır.
- Mahkeme süreçlerine göre daha hızlı çözüm sunmaktadır.
- Mahkeme var masrafları veya avukat ücretleri gibi giderler daha düşüktür.
- Arabuluculuk süreçleri gizlidir tarafların mahkemede duyulmasını istemediği bilgiler ifşa edilemez.
- Taraflar arasında iletişimi güçlendirdiğinden dolayı ilişkilerin sağlıklı devam etmesini desteklemektedir.
Kadın Çalışanların Hukuktaki Hakları
Kadın çalışanların hakları birçok ülkede cinsiyet eşitliği ile işletmedeki adil muamele prensipleri doğrultusunda korunmaktadır. Türkiye’de anayasa ve iş hukuku başta olmak üzere çeşitli kanunlar hakları güvence altına almaktadır. Bunlar eşit fırsatlar sağlanmasından doğum iznine hatta iş yerinde tacize karşı korunmaya kadar geniş yelpazeye yayılmaktadır.
Anayasanın 10. maddesi herkesin kanun önünde eşit olduğunu cinsiyet ayrımı yapılamayacağını düzenlemektedir. Ayrıca 4857 sayılı kanunun 5. maddesi de işverenlerin cinsiyet temelinde ayrımcılık yapmasını yasaklamaktadır. Aynı zamanda ceza hukukunda kapsamlı şekilde düzenlenmektedir.
Kadının doğum yapması halinde çeşitli izin hakları kanunla belirlenmektedir. Doğumdan önce 8 hafta doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta ücretli doğum izni söz konusudur.
Yanı sıra bebek 1 yaşına gelene kadar günde toplam 1,5 saat süt izni kullanılmaktadır. Kadın çalışanlarının çocuklarına bakabilmeleri üzerine belirli sayıda işçiye sahip firmalarda emzirme odasıyla kreş bulundurma zorunluluğu vardır.
Toplu İş Sözleşmeleri
Toplu sözleşmeler işçi sendikaları ile işveren veya işveren sendikaları arasında yapılan yazılı sözleşmelerdir. Türkiye’de çalışma hayatının önemli unsurlarındandır. İşçilerin sosyal veya ekonomik haklarını koruma, çalışma şartlarını iyileştirme amacıyla iş hukuku çerçevesinde düzenlenmektedir.
6356 sayılı kanuna göre iş yerinde çalışan işçilerle işveren arasında koşuları düzenleyen anlaşmadır. Sözleşmelerde ücretle beraber çalışma süresi, izin hakları, güvenlik ne şekilde tanımlanmaktadır.
Anayasanın 53. maddesi işçilere toplu sözleşme hakkı tanımaktadır. 6356 sayılı kanun ise sendikalarını kurarak faaliyetlerini düzenlemelerine imkân vermektedir. Sözleşmesinin ihlal edilmesi durumunda işçi sendikası işveren aleyhine dava açabilir. İşveren, sözleşmede yer alan yükümlülükleri yerine getirmediğinde işçiler toplu hareket etmektedir. Toplu işi bırakma ya da grev gibi haklarını kullanmaktadır.
Geçici Meslek İlişkisi Ve Taşeron İşçiliği
İş hukuku kapsamında geçici meslek ilişkisi ve taşeron işçiliği kavramları yer almaktadır. Esnek çalışma modelleri ile farklı işverenlik uygulamaları içermektedir. Her iki modelde çalışma hayatında önemli yer tutmakla birlikte çeşitli hukuki düzenlemelere tabidir. Geçici meslek ilişkisi kanunun 7. maddesinde esnek çalışmayı mümkün kılmaktadır.
Taşeron işçiliği kanunun 2. maddesi uyarınca düzenlenmektedir. Ana işverenin kendi iş yerinde asıl işin bir bölümünü devretmesidir. Veya yardımcı işlerini başka işverene devretmesi durumunda ortaya çıkan modeldir. Hem ana işverenin maliyetlerini düşürür hem uzmanlık gerektiren işlerin uzmanlar tarafından yapılmasını sağlar.
Ancak taşeron işçiler sürekli işçilere göre güvencesiz konumdadır. Ayrıca ücretleri ile sosyal hakları açısından eşitsizlik söz konusudur. Modelde en çok karşılaşılan sorunların başında muvazaalı işlemler yer almaktadır. İşverenler yasaları kötüye kullanarak kendi işçilerini taşeron işçi olarak göstermektedir.
